Çocuğunuz bazen takılıyor mu?
Diğer bütün çocuklar gibi, sizin çocuğunuz da bazen sesleri çıkarmakta zorlanıyor, hece veya kelime tekrarı yapıyorsa veya bazen gözle görülür şekilde zorlanıyorsa çocuğunuzun kekemelik problemi olabilir ya da kendi gelişiminin bir parçası olarak dil gelişimine bağlı normal akıcısızlıklar yaşıyordur. Elinizdeki broşür takılmaya başlayan çocuğunuza nasıl yardımcı olabileceğiniz ve ne zaman bir uzman arayışına girmeniz gerektiği konusunda size yardımcı olacaktır.
Normal Dil Gelişimine Bağlı Akıcısızlıklar
Konuşması akıcı olmayan bir çocuk bazı zamanlarda kelime ve /veya heceleri bir veya iki kez tekrar eder: Bu-bu-bunun gibi.
Bu kesintiye uğrayan akıcılık genellikle 1,5 ile 5 yaşları arasında görülür ve genellikle oluştuğu gibi son bulma eğilimindedir.
Bir çocuk genellikle dilin kullanımını yeni yollarla öğrenir. Eğer akıcılık bozukluğu birkaç hafta için yok olur ve sonrasında tekrar oluşursa, bu çocuğunuzun çocuğunuzun dili öğrenme ve kullanma yeni bir aşamadan geçtiğinin bir işareti olabilir.
Hafif Kekemeliği Olan Çocuklar
Hafif kekemeliğe sahip olan bir çocuk genellikle sesleri iki kereden fazla tekrar eder, ‘a-a-a-a-anne seni se-se-se-viyorum’ gibi. Özellikle ağız çevresinde ve yüz kaslarında gerginlik ve zorlanma belirtileri olabilir.
Sesin şiddeti tekrarlarla artabilir ve nadiren çocuğunuz “blok” yaşayabilir. (Blok birkaç saniye boyunca ağızdan hava ve ses akışının gerçekleşmemesi durumudur.)
Bu akıcılık bozukluğu yine oluştuğu gibi kaybolabilir, bu aşamada çocuk bu durumdan rahatsız olmadığı sürece sadece izlenmelidir.
Çaba göstermeden kekelemek (diğer bir deyişle hissedilir bir zorlanmanın olmaması) ya da seslerin uzatılması kekemeliğin en sağlıklı formlarıdır. Çocuğunuzun gerginlikle ve bazı kelimeleri söylemekten kaçınmak yerine bu şekilde rahatça kekelemesine normal gözüyle bakabilirsiniz.
Çocuğunuz ister geçici akıcısızlık isterse hafif kekemelik özellikleri göstersin, bu durum kekemeliğinin kalıcı yada geçici olacağına dair bir işaret değildir. Dil ve konuşma terapistleri her iki durumda da size en iyi şekilde yardımcı olacaklardır.
Çocuğunuza Nasıl Doğru Şekilde Yardımcı Olabilirsiniz?
Hayatınızın normal ve olağan akışına devam edin.
‘Düzgün konuş bir daha söyle, anlamadım.’ demeyin.
‘Benden sonra tekrar et, bak böyle diyeceksin.’ demeyin.
‘Nefes al, sakin ol, acele etme.’ gibi önerilerde bulunmayın.
Takılmalar yanlış nefes alıp vermeden kaynaklı olarak ortaya çıkmaz.
O-na he-ce-le-ye-rek ko-nuş-ma-yı öğretmeye çalışmayın.
Çocuğunuza daha önce nasıl davranıyorsanız aynı şekilde davranmaya devam edin. Yani ‘hayır’larınızı ‘evet’ e (veya tam tersi) çevirmeyin. Çocuğunuzun takılmaya başlamasının sizin yetiştirme tarzınız ile hiç bir alakası yok.
Yakın arkadaşı ya da sınıfında biri kekeliyor diye bir daha görüştürmemek, okuldan almak bir yanlışa düşmeyin. Akrabalarınız arasında biri kekeliyor diye asla ve asla ilişkinizi kesmeyin. Kekemelik taklit edilemez, öğrenilemez, model alınamaz ve özenti ile başlamaz. Alışkanlık haline de gelmez.
Eşinizi, dostunuzu, kendinizi, havlayan köpeği, çocuğu korkutan kişiyi, ya da aniden ortaya çıkan gürültüyü de suçlamayın. Bunlar başlayan akıcısızlıkların nedeni değil, zaten bir süre sonra normal gelişim seyrinde ortaya çıkacak takılmaların tetikleciyisidir.
Çocuğunuzla konuşun ve durumun farkında olduğunuzu bilmesini sağlayın. ‘Farkındayım, bazen konuşurken zorlanıyorsun, biliyorum. Ama bu normal bir durum.Senin yaşındaki çocuklar büyürken bazen konuşmalarında böyle zorlanırlar. İstersen bir rahat konuşma öğretmenine gidebiliriz.’şeklinde yaklaşabilirsiniz.
Ne zaman bir dil ve konuşma terapistinden randevu almalısınız?
Çocuğunuzun duygusal olarak bu takılmalardan rahatsız olduğunu düşünüyorsanız, bir uzmanla görüşmenizi öneririz. Bu rahatsızlığı şu şekilde anlayabilirsiniz:
- Bazen bazı kelimeleri söylemekten kaçınıyorsa,
- Takılmalarına jest ve mimikler eşlik ediyorsa,
- Anne/ baba demek yerine sizi isminizle çağırıyorsa,
- Derin bir nefes alıp konuşmaya başlıyor veya kelimenin ortasında nefes alıyorsa,
- Takılmalara başladığından beri sinirli ve gergin ise
- Öncelikle ebeveyn olarak hislerinize güvenin, çocuğunuzun rahatsız olup olmadığını en iyi siz bilirsiniz.
Bazı faktörler çocuğunuzun kekemelik konusunda risk altında olduğunu gösterebilir. Bu risk faktörlerini konusunda dil ve konuşma terapistine size ayrıntılı şekilde danışmanlık yapabilir..