ileÖzüm Kipel
Kekeme Bireylerle Konuşma İpuçları
Kekeme Bireylerle Konuşma İpuçları
| Kekemelik basit tavsiyelerle kolayca çözülebilecek bir problem olarak görülebilir fakat çok sayıda yetişkin için kekemelik ömür boyu sürecek nörolojik ve genetik nedenleri bulunan bir engel. Kekemeler Derneği tarafından hazırlanan bu broşürde bir dinleyici olarak size yardım edecek bazı ipuçları var. |
1 Kekeme olan kişiye karşı ”Rahatla!”, “Derin nefes al!” gibi telkinlerde bulunmayınız. Bu sözler kekeleyen bireye yardımcı olmaktan öte konuşmasının daha kötüye gitmesine sebep olabilir.
2 Karşınızdaki kişinin nasıl söylediğini değil, ne söylediğini dikkat aldığınızı mimiklerinizle, ufak onay sesleriyle hissettirin.
3 Kekeme bireyi konuşmasını bitirene kadar sabırla ve göz iletişiminizi koparmadan dinleyiniz.
4 İçinizden kelimeleri ve cümleleri tamamlamak gelebilir. Bunu asla yapmayınız.
5 Genellikle kekeme bireyler telefonda konuşmalarını kontrol etmekte daha fazla zorluk yaşarlar, lütfen böyle bir durumda daha sabırlı olunuz. Telefonu ilk açtığınızda herhangi bir ses duymamanız durumunda konuşmaya başlamaya çalışanın bir kekeme birey olabileceğini aklınızda bulundurun.
ileÖzüm Kipel
Öğrenciniz Kekeliyor mu?
Öğretmenler sınıflarındaki kekeleyen öğrencilere nasıl yardım edebilecekleri konusunda zorluk yaşamakta ve sık sık şu soruları sormaktadırlar;
-Kekeleyen öğrencimden sözlü anlatımlar, sesli okumalar veya sorulara cevap vermesini beklemeli miyim?
-Onunla kekemeliği hakkında konuşmalı mıyım yoksa kekemeliğini görmezden mi gelmeliyim?
-Diğer çocuklar onunla dalga geçerse ne yapmalıyım?
Okul Öncesi Çocuklar
Eğer öğrencilerinizden birinin çocukluk çağı kekemeliği olabileceğinden endişe ediyorsanız, bu aşamada çocuğa özel bir özen ve dikkat göstermeyiniz. Bunun yerine, doğru tavsiyeler almak için bir dil ve konuşma terapistiyle iletişime geçiniz. Ayrıca, bu problemin çocuğun tipik konuşma şekli olup olmadığını öğrenmek için ebeveynler ile konuşunuz. Çoğu durumda, eğer ebeveynler ve öğretmenler çocuğu sabırlı, sakince ve duygusal olmayan şekilde dinler ve sorularına cevap verirse, çocuğun konuşması dil ve okul yetenekleri geliştikçe normal haline dönecektir. Ancak çocuğun akıcılık bozukluğu devam ederse, bir dil ve konuşma bozukluğu uzmanından profesyonel yardım alınması gerekebilir.
İlkokul Çocukları
Bu yaş grubundaki çocuklarda yalnızca ses tekrarları ve uzatmaları görülmez, ayrıca konuşmaya çabalarken fark edilebilir güçlük, gerilim ve hayal kırıklığı da görülebilir. Bu yaş grubundaki çocuklar yardıma ihtiyaç duymaktadır. Bir dil ve konuşma terapistine danışabilir ve gözlemlerinizi çocuğun ebeveynleriyle paylaşabilirsiniz. Siz, çocuğun ebeveynleri ve terapist çocuğun akıcılığının sınıftaki diğer çocuklardan farklı olduğu konusunda uzlaşırsa, bir takım olarak çocuğun kekemeliğini değerlendirmeye karar vermelisiniz.
Çocuğun kekemeliğine nasıl bir tepki vermeli ya da çocuktan sınıfta nasıl bir katılım beklenmeli? Bu sorunun cevabı her çocuğa göre değişebilir. Çok sık görülmeyen örneklerden biri çocuğun oldukça kaygısız olması ve sınıf tartışmalarına katılmaktan hoşnut olması olabildiği gibi, yine az görülen örneklerden biri de çocuğun ağlaması ve konuşmayı reddetmesi olabilir. Çoğunlukla davranışları iki uç örnek arasında gerçekleşir. Eğer çocuk bir terapist tarafından takip ediliyorsa, bu konuda ne beklemeniz gerektiği ile ilgili terapistin görüşlerine başvurun. Ayrıca, derse nasıl katılım sağlamak istediği ile ilgili öğrenciniz ile açıkça konuşun.
Öğrencinizle Konuşun ve Desteğinizi Gösterin
Öğrencinizle özel olarak konuşun. Ona tıpkı diğer yetenekleri öğrenirken yaşadığımız gibi konuşurken de bazen zorlanabileceğimizi anlatın. Pratik yaparak gelişebileceğini söyleyin. Onun öğretmeni olduğunuzu ve kekemeliğin sizin için hiçbir sorun oluşturmadığını açıklayın. Bu şekilde öğrencinizle konuşarak, öğrencinizin kekemeliğinin farkında olmasını ve onu kabul etmesi konusunda yardımcı olun.
Soru Sormak
Sınıfta soru sorarken, kekeme çocukların daha rahat cevap verebilmesi için şunları yapabilirsiniz.
-Başlangıçta, kekeleyen çocuk sınıfa uyum sağlayana dek görece daha az kelimeyle cevap verebileceği sorular sorun.
-Eğer her öğrenciye aynı soruyu soracaksanız kekeme öğrencinizin ilk olarak mı yoksa sonlarda mı cevap vermeyi tercih edeceğini öğrenin. Gerilim ve endişe bazı çocuklarda sırasını beklerken artarken, bazılarında diğer çocuklardan daha erken cevapladıklarında artmaktadır. Bu nedenle öğrencinize ne istediğini sormak önemlidir.
-Tüm sınıfa şunları hissettirmelisiniz. (1) Soruya cevap vermek için ihtiyaç duydukları kadar zamana sahip olduklarını ve (2) Sadece soruya hızlıca cevap vermeleri ile değil ayrıca cevabı yeterince düşünmeleri ile ilgilendiğinizi.
Sınıfta Yüksek Sesle Okumak
Eğer kekeme öğrenciler evde pratik yapma konusunda cesaretlendirilirse pek çoğu sınıfta yüksek sesle okuma yapmanın üstesinden gelebilmektedir. Ancak yine de öğrencinizin yüksek sesle okuma yaparken şiddetli kekemeliği oluşabilir. Birçok kekeme öğrenci bir başkasıyla ahenk içinde okuma yaparken oldukça akıcıdır. Sadece kekeme çocuğa okuma yaptırmak yerine, bunu başka bir öğrenciyle de yaptırabilirsiniz. Kekeme öğrenciye kendini özel hissettirmemek adına okuma parçasının bir kısmını tüm sınıfa birlikte sesli olarak okutabilirsiniz. Zamanla, aşamalı olarak öğrenciniz kendine daha güvenli hale gelecek ve sınıfta yüksek sesle kitap okuma ile kendi başına baş edebilecektir.
| Kekeme Öğrencinizle Dalga Geçilmesi
Bu konu kekeme öğrenciniz için incitici olabilir, bu nedenle bu davranış olabildiğince sonlandırılmaya çalışılmalıdır. -Eğer kekeme öğrencinizin bu davranıştan açıkça üzüldüğünü ve etkilendiğini görüyorsanız onunla birebir konuşun. Ona diğerlerinin neden dalga geçtiğini anlamasına yardım edin ve nasıl cevap vermesi gerektiği ile ilgili bir beyin fırtınası gerçekleştirin. -Eğer belirli bir öğrencinin dalga geçtiğini görüyorsanız, onunla birebir konuşarak bu davranışının neden kabul edilemez olduğunu anlatın. -Sorun hala devam ederse okulunuzun rehberlik ve psikolojik danışma uzmanından ya da başka bir uzmandan yardım alarak ortak bir strateji geliştirebilirsiniz. |
Bu broşürde birkaç genel nokta anlatılmaktadır. Unutmayın ki her çocuk farklıdır ve sizin pozitif yaklaşımınız kekeme öğrenciniz üzerinde büyük farklar yaratabilir.
| Kekeme Öğrencisi Olan Öğretmenler İçin İpuçları
1. Öğrencinize “Yavaş konuş!”, “Rahal ol.” gibi telkinlerde bulunmayın. 2. Onunla konuşurken asla kelimelerini tamamlamayın, sınıf arkadaşlarını bu konuda uyarın. 3. Sınıftaki tüm öğrencileri sırayla konuşma ve dinleme ve bir başkası konuşurken onu bölmeme konusunda eğitin. Tüm öğrenciler özellikle de kekemeler daha az bölünen konuşmalarda daha akıcı olabilmekteler. 4. Kekeme olmayan öğrencilerinizden ne bekliyorsanız kekeme öğrencinizden de aynı nicelik ve niteliği bekleyin. 5. Konuşma şekliniz aceleci olmayan, yavaş, sakin ve birçok duraksama içerecek şekilde olsun. Bu kekeme öğrencinize yardımcı olacaktır. 6. Kekeme öğrencinize nasıl söylediğini değil, ne söylediğini dikkat aldığınızı hissettirin. (Yüz mimikleri, küçük sesler vb.) 7. Kekeme öğrencinizle ihtiyaçları konusunda birebir konuşun. İhtiyaçları hakkında ona saygı duyun ve yerine getirmeye çabalayın. 8. Kekemelik olgusunu utanılacak ya da farklı algılanacak bir şeymiş gibi hissettirmeyin. Kekemelik hakkında sıradan bir şeymiş gibi konuşun. |
ileÖzüm Kipel
Kekeliyor musun? Yalnız değilsin!
Kekeliyor musun? Yalnız değilsin!
Birçok insan kekeler. Güncel bilimsel araştırmalara göre her 100 kişiden 1’i kekemedir. Sadece Türkiye’de bu sayı 800 Bin kekeme anlamına gelir. Çocukluğunda kekeme olan veya hala kekeme olan birçok ünlü, başarılı kariyer sahibi insan vardır. Diğer kekeleyen insanlarla tanışmak için bize ulaş, öz yardım toplantılarımıza katıl. Çünkü birlikte daha güçlüyüz!
Kekemelik Ne Değildir?
Kekemeliğin nedenleri hala tam anlamıyla çözülemese de yaygın olan ön yargıların birçoğu kesin olarak çürütülmüş durumdadır. Kekemeliğin zekaya, eğitim seviyesine ya da sosyal kökene bağlı olmadığı kesindir. Dünyanın her yerinde ve her kültürde kekemelik görülür. Kekemelik psikolojik bir bozukluk değildir.
Öyleyse Nedir?
Kekemelik bir konuşma bozukluğudur. Nefes, ses ve ağız hareketlerinin uyumsuzluğudur. Sözcük ve heceleri tekrarlarsın veya uzatırsın ya da bazı sözcüklere tamamen takılıp nefes akışın kesilir (blok) ve tamamen duraklarsın. Göz kırpma, yüz-el oynatma gibi ikincil davranışlar gösterebilirsin. Kekemelik nörolojik ve genetik altyapısı bulunan bedensel bir engeldir.
“Bazen kekeliyorum işte!”
Sen bir kekemesin! Kekemeliğinle barışmalı ve kekemeliğin konusunda kendine ve herkese açık ve dürüst davranmalısın. Bu şekilde birçok şeyi olumlu yönde etkileyebilirsin. Konuştuğun kişilerin kekemeliğine tepkileri, onların kekemelikle ilgili ne bildiklerine ve senin kendi kekemeliğine karşı yaklaşımına bağlıdır.
Konuştuğun kişi daha rahat hissedeceğini düşünerek bakışlarını kaçırabilir, sana iyilik yaptığını düşünerek kelimelerini tamamlayabilir. Aslında iyi niyetle tam da yanlış olan şeyleri yapmaktadırlar. Bu nedenle kekemeliğin hakkında açıkça konuşmaktan çekinme. Kelimelerini tamamlamamaları, göz teması kurmaları, seni dinlerken sabretmeleri ve sana biraz zaman tanımaları gerektiğini onlara anlat. Bu seni rahatlatacaktır. Okul arkadaşlarına kekemeliğini anlat. Bu kekemeliğin senin için bir tabu olmadığını gösterecektir. Başkalarına kekemeliğin hakkında bilgi vererek, onların sorularını yanıtlarsan seni ve kekemeliğini daha iyi anlamalarını sağlarsın.
Her şey Kekemelik Değil
Bu derneği kuran kekemeler olarak seni çok iyi anlıyoruz, okul hayatının nasıl olacağı, nasıl iş bulacağın hatta belki nasıl aile kuracağın gibi birçok soru aklından geçiyor. Fakat unutmamalısın, kekemelik kişiliğinin sadece bir tarafı, öyleyse kekemelik neden her zaman ön planda olsun ki? Çok iyi bildiğin şeylere –yoksa bile çalışarak yapabilirsin!- ve kendinde sevdiğin özelliklere dikkat ederek öz değer anlayışını güçlendirebilirsin.
Bir şeyler Yapabilirsin
Kekemeliğine teslim olmak zorunda değilsin. Onu değiştirmeyi ve seni rahatsız etmeyeceği ve yük olmayacağı şekilde kabullenmeyi öğrenebilirsin.
-Kekemeliğinle olan problemlerini açık açık konuş.
-Kekemeliğini gizlemeye çalışma.
-Var olan olanaklar hakkında bilgi edin.
Tedavi
Lütfen tedavi olanaklarını ararken terapistinin kim olduğuna dikkat et. Türkiye’de yasalarla korunmadığımız için maalesef mühendisinden, iktisat mezununa kadar herkes “Kekemeliği iyileştiriyorum!” diyerek insanların umutlarını ve parasını sömürmekte. Öncelikle kekemeliğini kesin olarak geçireceğini söyleyen hiç kimseye güvenme ve aldıkları eğitim, uzmanlık ve diplomalarını açıkça sorgula. Kekemelik tedavisi çerçevesinde,
-Daha rahat, daha hafif kekelemeyi
-Kendini sıkmadan konuşmayı
-Blokları nasıl çözebileceğini
-Kekemeliğe karşı olan korkularınla baş edebilmeyi
-Başkalarına farklı bir öz anlayışla yaklaşmayı öğrenirsin.
En kısa zaman iyileşme vaat eden sözde mucizevi tedavilerden kaçın. Genellikle kalıcı çözüm değildirler. Tedavi yöntemleri hakkında iyice bilgi edin. Bu konuda bize danışabilirsin.
Hangi tedavi olanakları yetişkin kekemelere yöneliktir?
Genç ve yetişkin kekemelere yönelik birçok tedavi yöntemi bulunmaktadır. Tedavilerde iki ana yön bulunmaktadır: (1)‘Fluency shaping’ daha çok konuşmayı akıcı hale getirmeyi amaç edinen, kekemelik şeklini değiştiren bir yöntemdir. Konuşma ilk önce tanınamayacak şekilde değiştirilir. Sese giriş yumuşatılır, sesli harfler (vokaller) uzatılır. Konuşma hareketleri çok düşük kas gerilimleriyle yapılır, nefes alıp verme kontrol edilir. Gittikçe bu konuşma türü doğal bir konuşma üslubuna uyarlanır. Konuşma tekniği zamanla otomatikleşse bile konuşmanın sürekli kontrol altında kalması şarttır.
(2) Kekeme tedavilerinde kullanılan ikinci yöntem ise kekemeliğin ortaya çıkmasında daha iyi tepki gösterilmesini amaçlayan ‘Kekemelikten Kaçınmama’ yöntemidir. Kekemelikten kaçınmak veya yorucu konuşmak yerine kekemeliğin ortaya çıktığı veya çıkabileceği kelimelerde konuşma teknikleri kullanılır. Bu durumda ya kekemelik engellenir ya da kontrol edilir ve hafifletilir. Bunun ön koşulu öncelikle korkuları ve kekemeliğe karşı olumsuz düşünceleri ortadan kaldırmaktır. Sadece bu uygulamayla bile birçok kişide kekemeliğin ciddi düzeyde azaldığı görülmektedir. Ancak bilinmelidir ki her iki yöntem de kekemeliği tamamen ortadan kaldıramaz.
Her tedavi yöntemi her kekeleyene yardımcı olacak diye bir kural yoktur, yöntemlerin uygunluğu kişiye göre değişebilir. Hipnoz, akupunktur, rahatlama çalışmaları, yardımcı teknik cihazlar ve psikoterapi gibi yöntemler kimi zaman sunulan tedavi olanaklarından bazılarıdır. Ancak bu yöntemlerde sadece kısa vadeli başarıların elde edildiği bilimsel araştırmalar sonucu tespit edilmiştir. Eğer kekemelik, ilgili kişiyi panik ve kendini dışlayıcı davranışlara sürüklerse psikolojik danışmanlık da konuşma tedavisine destekleyici olabilir.
Kekemelik ve Okul
Kekemelik, Dünya Sağlık Örgütü’ne göre bir konuşma engelidir. Tüm engelli insanlarda olduğu gibi senin de okulun, üniversitenin ve meslek eğitiminin özgürce parçası olabilme hakkın var. Öğretmenler ve eğitmenlerin kekemelik hakkında bilgisi olmayabilir. Eğer bu konuda açık konuşursan kendine de, onlara da yardımcı olursun. Ebeveynlerin de bu konuda destek sağlayabilir. Öğretmeninle birlikte ders sırasında veya sözlü sınavlarda sana neyin yardımcı olabileceğini kararlaştırabilirsiniz. Örneğin zaman uzatımı, yazılı ek ödevler veya bilgisayar ve ekran kullanımı gibi.
Meslek ve Üniversite: Her Şey Mümkün!
Sadece konuşmanın gerekli olmadığı bir meslekte çalışabileceğine yönelik söylemlere kulak asma. Gerek telefonda gerekse kişisel ilişki çerçevesinde her meslekte konuşman gerekir. Meslek seçimin sadece özel ilgilerin, yeteneklerin ve geleceğe yönelik isteklerine bağlı olmalıdır.
Bir iş mülakatında kekemelik karşıdaki insanı şaşırtıyorsa veya kişinin kekemeliği konu etmeye cesareti yoksa kekemelik hakkında açık konuşmak faydalı olacaktır. Bu gergin durumu rahatlatacaktır. Kekemeliğinize olan bakış açınızı değiştirerek mülakatınızı da kendiniz için fırsata çevirebilirsiniz. Kekemeliğinizle nasıl baş ettiğinizi, iş konusunda engel yaratmayacağını onlara anlatın.
Öz yardım Buluşmalarımıza Katılın!
Türkiye’nin birçok şehrinde ücretsiz Özgürce Kekele Öz yardım Buluşmaları düzenliyoruz. Kekemeler olarak bir araya gelerek sorunlarımızı, yaşadıklarımızı paylaşıyor, aldığımız terapileri aktarıyor, isteyenlerle duyarsızlaşma çalışmaları yapıyoruz. Ve en önemlisi yalnız olmadığımızı hissediyoruz. Aramıza katılın, bu yolda birlikte yürüyelim.
ileÖzüm Kipel
Kekemelik Hakkında Efsaneler
Kekemelik Hakkında Efsaneler
Yanlış: Kekeme olan bireyler zeki değildir.
Doğru: Kekemeler de en az akıcı olan bireyler kadar zekidir, kekemelikle zeka seviyesi arasında bir bağlantı yoktur.
Yanlış: Sinirlilik, stres ve endişe kekemeliğe sebep olur.
Doğru: Sinirlilik, stres ve endişe kekemeliğe neden olmayacağı gibi, kekeme bireylerin bu tür duygulara daha eğilimli olduğunu da varsayamayız. Akıcı konuşan her insan gibi kekemeler de tüm kişilik özelliklerini gösterebilir.
Yanlış: Küçük çocuklar, kekeme bir bireyi taklit ederek veya onu dinleyerek kekeme olabilirler.
Doğru: Hiç kimse kekemeliği taklit ederek kekeme olmaz. Taklit kekemeliğin sebeplerinden biri asla değildir.
Yanlış: Kekemelik bir davranış bozukluğu ve yanlış nefes alışkanlığıdır.
Doğru: Hayır, kekemelik ülkedeki genel kanının aksine ne bir davranış ne de bir yanlış nefes alma alışkanlığıdır. Kekemelik genetik faktörlerin ve nörolojik bazı farklılıkların rol aldığı bir konuşma engelidir.